Dış kaynak kullanımı (outsourcing), lojistikte dış kaynak kullanımı, 1pl,2pl,3pl ve 4pl

Dış kaynak kullanımı (outsourcing) nedir?

Daha önceki yazımda, lojistiğin öneminden bahsetmiş, ticaretin küreselleşmesi ile yoğunlaşan rekabette, tedarik zincirinin her halkasının öneminin ne kadar çok arttığına işaret etmiştim. Buna ek olarak artık müşterinin belirleyici konumda olduğu ticarette tasarımda, satışta, üretimde, nakliyede en iyisi olmanız gerektiği de bir gerçek. Bununla beraber, elinizdeki mevcut iş ve odak gücü,  sizin bu alanlardan bir ya da birden fazlasında yeterli olmanızı sağlayabilir, fakat hepsine yetmesi beklenemez. Beklense bile bu sizin işletmenize, ek maliyet, hantallık gibi olumsuz sonuçlar olarak dönebilir.

O zaman yapılabilecek en mantıklı iş;  tabiri caizse işi ehline havale etmek yani dış kaynak kullanımı olacaktır. 

İşin kitabına bakacak olursak dış kaynak kullanımı; firmanın süreçlerinden birinin, ilgili insan kaynağı ile birlikte, uzun süreli bir sözleşme kapsamında bir dış firmaya aktarılması olarak tanımlanabilir (Quelin and Duhamel, 2003).

Sağlıklı bir işletme, her şeyden önce kendi iş süreçlerini analiz etmeli ve her süreci en optimum şekilde nasıl yürüttüğünü bilmeli, bu analize göre hangi sürecini kendisinin yapacağının hangi sürecini dış kaynağa devredeceğini kararlaştırmalıdır. Böylelikle öncelikli olarak,

•     maliyetlerini düşürecek,
•     maliyetlerini kontrol altında tutacak,
•     süreç risklerini dış firma ile paylaşacak,
•     yönetsel yükünü azaltacak,
•     dış kaynak olarak kullandığı firmanın tecrübe ve birikiminden faydalanacak
•     alternatiflere kavuşacaktır.

Tabi ki dış kaynak kullanım süreci her süreç gibi kendi risklerini ve maliyetlerini taşımaktadır, örneğin firma dış kaynağa yönelttiği işlere eskisi kadar hakim olmayacak bu da onun kontrolü kaybetmesine sebep olabilecektir. Her şeyini emanet ettiği ve artık damarlarına kadar nüfus eden firmaya uzun vadede bağımlı kalabilecek, bu da onun alternatif (ve büyük ihtimalle daha az maliyetli) firmalarla iş birliğini zorlaştıracaktır. Tedarikçi firmanın faaliyetlerinden doğabilecek hukuki durumlar ise her zaman bir risktir. Dış kaynak kullanımı sürecinde tüm bu risklere karşı önlemler alınmalı, sözleşmede risklerle ilgili açık maddeler belirlenmeli ve anahtar performans öğeleri (kpi, key performance indicators) belirlenmeli ve takip edilmelidir. Ayrıca iletişim, izlenebilirlik için sağlam altyapı, büyük önemi haizdir.

Lojistik ve dış kaynak kullanımı, 1pl,2pl,3pl ve 4pl 

Lojistik, işletmelerde üretim, pazarlama gibi ana faaliyetlerin yanında bir yan faaliyet olarak görülmektedir. (Lojistik sektöründeki meslektaşlarım alınmasın :)) Bu yüzden lojistikte dış kaynak kullanımı hem maliyet düşürme amaçlı hem de stratejik amaçlı öne çıkmıştır. Lojistikte dış kaynak kullanımı amaçları şöyle sıralanabilir;

• Lojistik yatırım ve operasyon maliyetlerini azaltmak
• Taşıma, elleçleme, stoklama gibi faaliyetler sırasında oluşabilecek riskleri servis sağlayıcıya devredebilmek (taşıma esnasında kaza, kırılma, stoklama esnasında kayıp, çalınma gibi)
• Üretim, pazarlama gibi ana faaliyetlere yoğunlaşabilme, bu faaliyetleri desteklemek (alınmayın demiştim:))
• Malzeme ve ürün akışını hızlandırarak lojistik avantaj sağlamak
• Müşteri ile karşılaşılan noktalarda iyi bir lojistik performansı ile müşteri memnuniyetini arttırmak
• Taşıma araçları, elleçleme ekipmanları, stok alanı gibi yüksek maliyetli yatırımlardan tasarruf
• Servis sağlayıcıların sahip oldukları ve diğer firmalardan kullanabildikleri kapasitede faydalanmak
• Lojistik planlama, hızlı ve başarılı operasyon ile stok maliyetlerini düşürmek
• İşgücünden tasarruf
• Firmanın dünya çapında teknolojik çözüm ve olanaklara erişimini sağlamak
• Lojistik çözümlerde müşteri ihtiyacına göre farklı yetkinliklere sahip servis sağlayıcılara ulaşabilmek

1pl, 2pl, 3pl, 4pl kavramlarını açıklamak için öncelikle kelime manasını açıklamakta fayda var. 1pl= Birinci Parti Lojistiği demektir ve buradaki party=taraf manasına gelmektedir. Önce tarafları anlatacak olursak;

1pl,2pl,3pl ve 4pl süreçleri

1.Parti (taraf): Lojistik hizmet alan taraftır. Bu bir üretici (örn;EVYAP, P&G),toptancı- parekendeci (örn;Bizim,Tchibo,Bim, Migros) veya herhangi bir gönderici olabilir.

2.Parti (taraf): Birinci taraf olarak tanımlanan firmaların doğrudan müşterisi

olan firmaları ifade eder. (Örneğin Evyap’tan mal alan Migros)

3.Parti (taraf):Lojistik servis sağlayıcılar. (canlarımız). Bu firmalar, hizmeti kendi sağladıkları gibi, aracı firmalar, freight forwarderlar da olabilir.

4.Parti (taraf):Sadece aracı olmak ya da direkt servis vermenin yanı sıra, çözüm üreten, birden fazla 3pl firmasını bir organizasyonda koordine edebilen, bilgi akışını sağlayan firmalar. (Deloitte, Accenture) Bu kavram Accenture tarafından dile getirilmiş olup isim hakkı onda olduğu için konu hakkında hizmet veren diğer firmalar kendilerini LLP (lead logistics provider-lider lojistik sağlayıcı) olarak adlandırmaktadır.

Birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü parti lojistik kavramlarını açıklamadan önce bu kavramların sınırlarının tam olarak net olmadığını ve bazı tabirlerin muğlak olduğunu ifade etmeliyim, bakacak olursak;

1.Parti Lojistik faaliyetleri; Üreticinin, parakendecinin, ya da göndericinin kendi imkanları ile yaptığı lojistik faaliyetleridir. Kendi tır filosu ile kendi dağıtımını yapan ya da kendi deposunda kendi personelini, ya da taşeron kullanarak depolama yapan firma 1. Parti lojistik yapmaktadır.

2.Parti Lojistik faaliyetleri; Varlık bazlı, yatırım bazlı (asset based) dediğimiz, tır filosu, depo yerleri, antrepolar kendi varlıkları olan ve bu varlıkları ile geleneksel taşımacılık, depoculuk hizmetleri veren firmalardır. Bu firmalar 1. Parti firmalar ile iş yaparlar.

3.Parti Lojistik faaliyetleri; Üçüncü parti lojistik, bir şirketin malzeme yönetiminin veya ürün dağıtımının kısmen veya bütünüyle başka bir şirkete verilmesidir. Bu aracı firmalar, kendi yatırımlarına sahip firmalar olduğu gibi, organizasyonlarında birden fazla 2pl firmalarını kullanan firmalar da olabilir. Dış kaynak olarak 3PL tedarikçilerinden yararlanılan tipik hizmetler taşımacılık, depolama, stok yönetimi, katma değer yaratan hizmetler, bilişim hizmetleri ve tasarımı ile tedarik zincirinin yeniden yapılandırılmasıdır. Örneğin üretici bir firma, kendi deposunun stok,envanter ve verilen siparişlere göre sevkiyat planlaması yönetimini 3pl bir firmaya verebilir, 3pl firması verilen işleri yapmak için gerekli olan personel, envanter, bilgi sistemleri altyapısını kendisi yönetecektir.

4.Parti Lojistik Faaliyetleri; Aracılar tarafından gerçekleştirilen, üçüncü parti lojistik hizmetler için kullanılan altyapı ve kaynakları da kapsayan lojistik faaliyetlerine verilen addır. Bu altyapı ve kaynaklar, bilgi altyapısı, fiziki tesisler, süreç planlaması ve yönetimini de içerir. Dördüncü parti lojistik kavramı, lojistikte dış kaynak kullanımının en gelişmiş örneğini ortaya koymakla beraber, Lojistik süreci baştan tasarlama, Lojistik süreci dönüştürme, Lojistik süreci yürürlüğe koyma gibi süreçleri içermektedir.

5pl, 6pl ve ötesi;Anlaşılan o ki, zaman geçtikçe ülkemizde ve dünyamızda lojistik faaliyetleri daha fazla önem kazanmakta, kârlılık ve optimizasyonda daha da önemli yer kaplamaya başlamaktadır. Hal böyle olunca şu an kaynaklarda yavaş yavaş sözü edilmeye başlanan 5pl (odağında bilgi teknolojileri olan, lojistikle ilgili hizmetler) ve 6pl (üretim ve pazarlama alanlarında faaliyetler) kavramlarının ilerde daha da sık anılacağı ve konuşulacağı muhakkak.