Incoterms nedir?

Bir ülkeden diğer bir ülkeye ürün gönderirken, ürün pek çok aşamadan geçecek, her aşamada belli işlemleri, bu işlemlerin de her birisinin ayrı ayrı muhatapları, masrafları olacak. Bir ürün sattınız diyelim, karşı tarafa gönderdiniz, dediniz ki; “ithalat limanına kadar ben taşıyacağım, geri kalanı sen halledeceksin.” “Tamam.” denildi, mallar gemiye yüklendi ithalat limanına kadar taşıma yapıldı ve telefon acı acı çaldı. Alıcınız size ithalat gümrüğündeki liman masraflarının hesapta olmadığını bu masrafları sizin ödemeniz gerektiğini söyledi. Aksi gibi konteyneriniz limanda zarar gördü ve alıcınız size sigorta acentesi detaylarınızı sordu. Siz sigortanın karşı taraf tarafından yapılacağını zannediyordunuz.

Bunu engellemek için karşı tarafa şunu söylemeniz gerekirdi. “Bak, bu malı gönderiyorum ama Nakliye Aracına Yükleme, İhracat Gümrük beyan işlemleri, İhracat Limanına Taşıma, İhracat limanında aracın boşaltılması, İhracat limanında malların yüklenme bedelleri, İthalat Limanına Taşıma bana ait olacak, İthalat limanında malların yüklenme bedelleri, Hedef adrese taşıma, Sigorta, İthalat Gümrük Bedelleri ve İthalat Vergileri ise sana.” Ayrıca bunu her ihracat evrakının üzerine de yazmanız gerekecekti ve bunları karşı tarafta sizin dilinizi konuşmayan sizinle aynı kültürden olmayan birisine anlatacaktınız.

Ya da…

Ya da malları CIF incoterm bazlı göndereceksin diyecek evrakları da ona göre hazırlayacaktınız.

Incoterms tabiri ilk olarak 1919 yılında International Chamber of Commerce tarafından ortaya atılmıştır. 1936,53,67,76,80, 2000 ve en son 2010 yılında ihtiyaca binaen revize edilmiştir. Amacı ise alıcı ve satıcı arasındaki kültür, dil ve anlayış konularındaki çeşitliliklerin, çelişkilerin önüne geçmektir. Cif Türkiye’de de mesela Çin’de de cif, fob her yerde fob’dur. Tartışmaya, kişisel yoruma açık hiçbir nokta bırakılmamıştır incoterms’te. 

İncoterms nasıl yorumlanır?

Eğer kimin ne iş yaptığınız bilmezseniz, en basitleştirilmiş hali ile bile kafanız karışabilir. O yüzden size bir incoterms’ü adım adım mümkün olduğu kadar görsel ile anlatacağım.

Satışçı arkadaşlar (tedarikçi diyeceğiz), Mısır’da Kahire’de bir müşterisine (alıcı diyeceğiz) bir ürün sattı. Gerekli konuşmalar yapıldı, alıcı, Tedarikçiye malların Alexandria Limanına gelmesi gerektiğini söyledi. Bundan sonra tedarikçinin izleyeceği adımlar şu olmalı; (ve/veya tedarikçinin lojistik departmanı. Tedarikçinin iç yapısına girmeden genel olarak tedarikçi diyerek takip edeceğiz)

1)Nakliye aracına yükleme;

Konteyner Deposu ve Dorseye konteyner yükleme

Konteyner Depo İhbarnamesi

Her şeyden önce tır üzerinde gelmiş boş konteynere ürünleri yükleyeceğiz, fakat önce bu araç, aracın üzerindeki konteyner nerden gelmiş olabilir ona bakalım.

Sipariş gelip, gerekli ödeme vs onayları teyit edildikten sonra Tedarikçi, lokasyon ile ilgili uygun nakliyeciyi seçti ve nakliyeciden Örneğin iki konteyner için rezervasyon aldı. Nakliyeci gemi programına göre uygun bir gün için yükleme rezervasyon formu gönderdi. Form aşağıdaki gibi.

Formda bir konteyner deposu ismi var. Bu depo gemi acentesinin anlaşmalı olduğu depo. Limanda boşaltılan konteynerler bu anlaşmalı depoda bekletiliyor, ihtiyaca binaen kullanılıyor. Yine tedarikçi bu formu kendi anlaştığı konteyner nakliye firmasına gönderiyor. Konteyner nakliye firması elindeki form ile belirtilen konteynerleri alıyor ve yüklemenin yapılacağı alana doğru geliyor.

2)İhracat Gümrük beyan işlemleri;

Mallar yüklendi ve gerekli prosedürler (mal kontrolü irsaliye kesimi vs.) yapıldıktan sonra tedarikçi, gümrükçü bir firma aracılığı ile gümrük beyan işlerini yapacak. Yani çıkış yapacak malı gümrüğe (örneği Evyap Limanı Derince Gümrüğüne bağlıdır.) bildirecek. Bu aşamanın detaylarına ilerde bakacağız. 

3)İhracat Limanına Taşıma;

Ürünler araca doldurulduktan sonra mühürler de takılıyor ve araç belirtilen limana doğru yol almaya başlıyor.

4)İhracat limanında aracın boşaltılması; İhracat limanında malların yüklenme bedelleri

Limana gelen araçların üzerlerindeki konteynerler önce istif alanına, sonra gemi yükleme zamanı geldiği zaman da araçlarla rıhtıma ve rıhtımda da vinç yardımı ile gemiye taşınıyor. (Sonrasında bu masraflar nakliyeci tarafından tedarikçiye lokaller adı altında fatura edilecek.)

5)İthalat Limanına Taşıma

Mallarımız gemiye yüklendi ise, geminin önünde bir poz verip, arkasından bir su döküp hayırlı yolculuklar diliyoruz.

6)Sigorta

Mal bedeli ve nakliye yerine göre belirlenen fiyat üzerinden bir sigorta acentesi aracılığıyla mallarımızı sigortalıyoruz.

İsterseniz mallar gemiye yüklenip Alexandria port’a varana kadar ne aşamalardan geçtik harita üzerinde bakalım.

Limana kadar sevkiyat evreleri

1-Boş konteyner kamyon-tır tarafından konteyner deposundan alındı.

2-Konteyner dolum için tesislere getirildi. Doldurulup depodan limana gitti.

3-Konteyneri alan gemi Alexandria Limanına doğru yola çıktı.

Mallarımız sağ salim Alexandria Port’a ulaştı ise derin bir nefes alabiliriz çünkü CIF incoterm’de üzerimize düşeni yapmış oluyoruz. Bundan sonra alıcının sorumluluğunda olan işler, İthalat Limanındaki Araç Boşaltma Bedelleri; İthalat limanında malların yüklenme bedelleri, Hedef adrese taşıma, İthalat Gümrük Bedelleri ve İthalat Vergileri’ni karşı taraf ayarlayacaktı. Mallar varış limanına boşaldıktan sonra, gümrük işlemleri tamamlanacak, Alexandria Port'tan Cairo'ya ara nakliyeyi alıcı ayarlayacak.

Eğer ki bu kademeleri de bizden isteyen bir incoterm olsaydı, (mesela DAP veya EXW) bu sefer hedef ülkedeki işlemleri nakliyecimizin o ülkedeki acentesi yapacaktı. (biz Türkiye’deki nakliyeci ile muhatap olacaktık.)

Incoterms neye göre seçilmektedir?

Incoterms ağırlıklı olarak alıcının isteği olmak üzere iki tarafın üstlenmek istedikleri sorumluluklara göre seçilebilir. Örneğin bir alıcımız, Türkiye’den Tacikistan’a birden fazla tedarikçiden mal satın almakta, kara nakliyesi ile beş ayrı firmadan aylık 30 tır getirmekte, tedarikçimiz ise o pazarda çok etkin değil en fazla 3 tır çıkarmakta, bu durumda alıcının daha iyi nakliye fiyatı bulması yüksek ihtimal, kendi ayarladığı tırlarla malı getirmek için tedarikçisi ile EXW incoterms üzerinden anlaşabilir. Kara değil de deniz yoluyla daha iyi navlun  buldu ise limana kadar tedarikçiye taşıtıp akabinde gemi rezervasyonu fiyat alma vs gibi konuları kendi sorumluluğuna almak için FOB tercih edebilir.

Başka bir alıcı bu nakliye işlerini sevmiyordur, tedarikçiye bana öyle bir mal sat ki beni ne nakliye ne gümrük ne de malın vergileri ile uğraştır demek için DDP (tablodan bakın) anlaşabilir.

Bunlar dışında alıcı nakliyenin belli yerlerine, mesela ithalat gümrüğüne “müdahale” etmesi gerekmektedir, sadece gümrük ve sigorta işleri ile ilgilidir… buna göre İncoterms seçilir.

Uzun lafın kısası, incoterms’ü bilmeniz, hakim olmanız, sizin yaptığınız işe hakim olmanızı, işi en baştan sağlama almanızı, sorun çıktığı zaman nokta atışları ile çözüme ulaşmanızı sağlar.