Bir ülkeden
diğer bir ülkeye ürün gönderirken, ürün pek çok aşamadan geçecek, her aşamada
belli işlemleri, bu işlemlerin de her birisinin ayrı ayrı muhatapları,
masrafları olacak. Bir ürün sattınız diyelim, karşı tarafa gönderdiniz, dediniz
ki; “ithalat limanına kadar ben taşıyacağım, geri kalanı sen halledeceksin.” “Tamam.”
denildi, mallar gemiye yüklendi ithalat limanına kadar taşıma yapıldı ve
telefon acı acı çaldı. Alıcınız size ithalat gümrüğündeki liman masraflarının
hesapta olmadığını bu masrafları sizin ödemeniz gerektiğini söyledi. Aksi gibi
konteyneriniz limanda zarar gördü ve alıcınız size sigorta acentesi
detaylarınızı sordu. Siz sigortanın karşı taraf tarafından yapılacağını
zannediyordunuz.
Bunu
engellemek için karşı tarafa şunu söylemeniz gerekirdi. “Bak, bu malı
gönderiyorum ama Nakliye Aracına
Yükleme, İhracat Gümrük beyan işlemleri, İhracat Limanına Taşıma, İhracat
limanında aracın boşaltılması, İhracat limanında malların yüklenme bedelleri,
İthalat Limanına Taşıma bana ait olacak, İthalat limanında malların yüklenme
bedelleri, Hedef adrese taşıma, Sigorta, İthalat Gümrük Bedelleri ve İthalat
Vergileri ise sana.” Ayrıca bunu her ihracat evrakının
üzerine de yazmanız gerekecekti ve bunları karşı tarafta sizin dilinizi
konuşmayan sizinle aynı kültürden olmayan birisine anlatacaktınız.
Ya da…
Ya da malları
CIF incoterm bazlı göndereceksin diyecek evrakları da ona
göre hazırlayacaktınız.
Incoterms
tabiri ilk olarak 1919 yılında International Chamber of Commerce tarafından
ortaya atılmıştır. 1936,53,67,76,80, 2000 ve en son 2010 yılında ihtiyaca
binaen revize edilmiştir. Amacı ise alıcı ve satıcı arasındaki kültür, dil ve
anlayış konularındaki çeşitliliklerin, çelişkilerin önüne geçmektir. Cif
Türkiye’de de mesela Çin’de de cif, fob her yerde fob’dur. Tartışmaya, kişisel
yoruma açık hiçbir nokta bırakılmamıştır incoterms’te.
İncoterms
nasıl yorumlanır?
Eğer kimin ne
iş yaptığınız bilmezseniz, en basitleştirilmiş hali ile bile kafanız
karışabilir. O yüzden size bir incoterms’ü adım adım mümkün olduğu kadar görsel
ile anlatacağım.
Satışçı arkadaşlar (tedarikçi diyeceğiz), Mısır’da
Kahire’de bir müşterisine (alıcı
diyeceğiz) bir ürün sattı. Gerekli konuşmalar yapıldı, alıcı, Tedarikçiye
malların Alexandria Limanına gelmesi gerektiğini söyledi. Bundan sonra
tedarikçinin izleyeceği adımlar şu olmalı; (ve/veya tedarikçinin lojistik
departmanı. Tedarikçinin iç yapısına girmeden genel olarak tedarikçi diyerek
takip edeceğiz)
1)Nakliye aracına yükleme;
 |
| Konteyner Deposu ve Dorseye konteyner yükleme |
 |
| Konteyner Depo İhbarnamesi |
Her şeyden önce tır
üzerinde gelmiş boş konteynere ürünleri yükleyeceğiz, fakat önce bu araç,
aracın üzerindeki konteyner nerden gelmiş olabilir ona bakalım.
Sipariş gelip, gerekli
ödeme vs onayları teyit edildikten sonra Tedarikçi, lokasyon ile ilgili uygun
nakliyeciyi seçti ve nakliyeciden Örneğin iki konteyner için rezervasyon aldı.
Nakliyeci gemi programına göre uygun bir gün için yükleme rezervasyon formu
gönderdi. Form aşağıdaki gibi.
Formda bir konteyner
deposu ismi var. Bu depo gemi acentesinin anlaşmalı olduğu depo. Limanda
boşaltılan konteynerler bu anlaşmalı depoda bekletiliyor, ihtiyaca binaen
kullanılıyor. Yine tedarikçi bu formu kendi anlaştığı konteyner nakliye
firmasına gönderiyor. Konteyner nakliye firması elindeki form ile belirtilen
konteynerleri alıyor ve yüklemenin yapılacağı alana doğru geliyor.
2)İhracat Gümrük beyan işlemleri;
Mallar yüklendi ve gerekli prosedürler
(mal kontrolü irsaliye kesimi vs.) yapıldıktan sonra tedarikçi, gümrükçü bir
firma aracılığı ile gümrük beyan işlerini yapacak. Yani çıkış yapacak malı
gümrüğe (örneği Evyap Limanı Derince Gümrüğüne bağlıdır.) bildirecek. Bu aşamanın detaylarına ilerde bakacağız.
3)İhracat Limanına Taşıma;
Ürünler araca doldurulduktan sonra
mühürler de takılıyor ve araç belirtilen limana doğru yol almaya başlıyor.
4)İhracat limanında aracın boşaltılması; İhracat limanında malların
yüklenme bedelleri
Limana gelen araçların üzerlerindeki
konteynerler önce istif alanına, sonra gemi yükleme zamanı geldiği zaman da
araçlarla rıhtıma ve rıhtımda da vinç yardımı ile gemiye taşınıyor. (Sonrasında
bu masraflar nakliyeci tarafından tedarikçiye lokaller adı altında fatura
edilecek.)
5)İthalat Limanına Taşıma
Mallarımız gemiye yüklendi ise, geminin
önünde bir poz verip, arkasından bir su döküp hayırlı yolculuklar diliyoruz.
6)Sigorta
Mal bedeli ve nakliye yerine göre
belirlenen fiyat üzerinden bir sigorta acentesi aracılığıyla mallarımızı
sigortalıyoruz.
İsterseniz mallar gemiye yüklenip
Alexandria port’a varana kadar ne aşamalardan geçtik harita üzerinde bakalım.
 |
| Limana kadar sevkiyat evreleri |
1-Boş konteyner kamyon-tır tarafından
konteyner deposundan alındı.
2-Konteyner dolum için tesislere
getirildi. Doldurulup depodan limana gitti.
3-Konteyneri alan gemi Alexandria Limanına
doğru yola çıktı.
Mallarımız sağ salim Alexandria Port’a
ulaştı ise derin bir nefes alabiliriz çünkü CIF incoterm’de üzerimize düşeni
yapmış oluyoruz. Bundan sonra alıcının sorumluluğunda olan işler, İthalat
Limanındaki Araç Boşaltma Bedelleri; İthalat limanında malların yüklenme
bedelleri, Hedef adrese taşıma, İthalat Gümrük Bedelleri ve İthalat
Vergileri’ni karşı taraf ayarlayacaktı. Mallar varış limanına boşaldıktan sonra, gümrük işlemleri tamamlanacak, Alexandria Port'tan Cairo'ya ara nakliyeyi alıcı ayarlayacak.
Eğer ki bu kademeleri de bizden isteyen
bir incoterm olsaydı, (mesela DAP veya EXW) bu sefer hedef ülkedeki işlemleri
nakliyecimizin o ülkedeki acentesi yapacaktı. (biz Türkiye’deki nakliyeci ile
muhatap olacaktık.)
Incoterms neye göre seçilmektedir?
Incoterms ağırlıklı olarak alıcının isteği
olmak üzere iki tarafın üstlenmek istedikleri sorumluluklara göre seçilebilir.
Örneğin bir alıcımız, Türkiye’den Tacikistan’a birden fazla tedarikçiden mal
satın almakta, kara nakliyesi ile beş ayrı firmadan aylık 30 tır getirmekte,
tedarikçimiz ise o pazarda çok etkin değil en fazla 3 tır çıkarmakta, bu
durumda alıcının daha iyi nakliye fiyatı bulması yüksek ihtimal, kendi
ayarladığı tırlarla malı getirmek için tedarikçisi ile EXW incoterms üzerinden
anlaşabilir. Kara değil de deniz yoluyla daha iyi navlun buldu ise limana kadar tedarikçiye taşıtıp
akabinde gemi rezervasyonu fiyat alma vs gibi konuları kendi sorumluluğuna
almak için FOB tercih edebilir.
Başka bir alıcı bu nakliye işlerini
sevmiyordur, tedarikçiye bana öyle bir mal sat ki beni ne nakliye ne gümrük ne
de malın vergileri ile uğraştır demek için DDP (tablodan bakın) anlaşabilir.
Bunlar dışında alıcı nakliyenin belli
yerlerine, mesela ithalat gümrüğüne “müdahale” etmesi gerekmektedir, sadece
gümrük ve sigorta işleri ile ilgilidir… buna göre İncoterms seçilir.
Uzun lafın kısası, incoterms’ü bilmeniz,
hakim olmanız, sizin yaptığınız işe hakim olmanızı, işi en baştan sağlama
almanızı, sorun çıktığı zaman nokta atışları ile çözüme ulaşmanızı sağlar.
